|
|
| (Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | {{Biogram infobox
| + | '''[http://pl.wikipedia.org/wiki/Władysław_MarekTurski Władysław Marek Turski]''' (ur. 17 października 1938 w Krakowie, zm. 18 lipca 2013 w Warszawie) – polski informatyk, profesor zwyczajny. |
| − | |imię i nazwisko = Władysław Marek Turski
| + | |
| − | |tytuł = prof. zw. dr hab.
| + | |
| − | |imię i nazwisko org =
| + | |
| − | |pseudonim =
| + | |
| − | |grafika = W_M_Turski_03.jpg
| + | |
| − | |opis grafiki = Władysław M. Turski w roku 2000 podczas konferencji [[Polskie Towarzystwo Informatyczne|PTI]] w Mrągowie
| + | |
| − | |podpis =
| + | |
| − | |data urodzenia = [[17 października]] [[1938]]
| + | |
| − | |miejsce urodzenia = [[Kraków]]
| + | |
| − | |imię przy narodzeniu =
| + | |
| − | |data śmierci = [[18 lipca]] [[2013]]
| + | |
| − | |miejsce śmierci =
| + | |
| − | |przyczyna śmierci =
| + | |
| − | |miejsce spoczynku =
| + | |
| − | |zawód = [[informatyk]]
| + | |
| − | |odznaczenia = {{order|MKEN}} {{order|OOP|KO}} {{order|OOP|KKO}}
| + | |
| − | |commons = Category:{{PAGENAME}}
| + | |
| − | |wikiźródła =
| + | |
| − | |wikicytaty =
| + | |
| − | |www =
| + | |
| − | }}
| + | |
| − | '''Władysław Marek Turski''' (ur. [[17 października]] [[1938]] w [[Kraków|Krakowie]], zm. [[18 lipca]] [[2013]]<ref>[http://nekrologi.wyborcza.pl/0,11,,227039,W%C5%82adys%C5%82aw-Marek-Turski-inne.html Nekrolog w GW]</ref> w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[Polska|polski]] [[informatyk]], [[Tytuł naukowy|profesor zwyczajny]].
| + | |
| | | | |
| − | Syn rektora UW [[Stanisław Turski|Stanisława Turskiego]], brat fizyka [[Łukasz Turski|Łukasza Turskiego]]. Jego syn Marcin, absolwent UW, również został informatykiem.
| + | [[Grafika:W_M_Turski_03.jpg|250px|thumb|left|<center><small>Władysław M. Turski w roku 2000 podczas konferencji Polskie Towarzystwo Informatyczne w Mrągowie</small></center>]] |
| − | ==Życiorys==
| + | |
| − | Z wykształcenia był [[astronom]]em (specjalizacja: mechanika niebios), ukończył [[Uniwersytet Moskiewski|Moskiewski Uniwersytet Państwowy]] im. M. W. Łomonosowa (1960 r.). Bezpośrednio po studiach odbył staż w obserwatorium radioastronomicznym w [[Obserwatorium Jodrell Bank|Jodrell Bank]] w Wielkiej Brytanii. Zapoznał się tam z programowaniem, symulując na komputerze Mercury (wraz ze swoim przełożonym J. G. Daviesem) zjawisko pojawiania się i znikania [[rój meteorów|roju meteorów]] zwanego [[Drakonidy|Drakonidami]] związanego z [[21P/Giacobini-Zinner|kometą Giacobiniego-Zinnera]] <ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Dutkiewicz | imię = Jadwiga | tytuł = [http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=1591&from=pubindex&dirids=7&lp=202 Mieczysław Warmus. Życie i praca naukowa] | data = 2003 | wydawca = Teresa Simińska | miejsce = Sydney | isbn = 0-646-42666-4 | strony = 96-104}}</ref>.
| + | |
| − | | + | |
| − | Latem 1961 r. podjął pracę w Centrum Obliczeniowym [[Polska Akademia Nauk|PAN]]<ref>[http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=1595&dirids=1 Mieczysław Warmus Centrum Obliczeniowe PAN - nowa placówka Akademii]</ref> (późniejszy [[Instytut Podstaw Informatyki PAN]]). W maju 1962 roku CO PAN otrzymało zakupiony w ZSRR komputer [[:ru:Урал-2|Urał-2]], w kilka tygodni później zostały zakończone prace nad systemem programowania symbolicznego KLIPA (Kod Liczbowej Interpretacji Parametrów Adresowych) dla tej maszyny, prowadzone od 1961 roku przez zespół w składzie: Marek Greniewski, Jadwiga Empacher, Jadwiga Zdanowska i Ryszard Solich, pod przewodem Turskiego, który wygłosił na ten temat pierwszy informatyczny referat „zza [[Żelazna kurtyna|żelaznej kurtyny]]” na terytorium USA podczas [[Association for Computing Machinery|ACM]] National Conference<ref>{{Cytuj pismo | autor= Greniewski, M., Turski, W. | tytuł = The external language KLIPA for the URAL-2 digital komputer | rok=1963| czasopismo= Communications of the Association for Computing Machinery | doi= | wydanie=| wolumin= 6 | miesiąc= | pmid= | strony=322–324}}</ref> w [[Syracuse (Nowy Jork)|Syracuse]] w 1962 roku. W tymże roku uzyskał na [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytecie Warszawskim]] stopień naukowy [[doktor (stopień naukowy)|doktora]] nauk matematyczno-fizycznych a w 1966 roku na [[Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie|Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie]] stopień doktora habilitowanego nauk technicznych. W 1966 r. brał udział we wdrożeniu na komputerze Urał-2 [[dalekopis]]owego systemu bieżącej analizy danych ze stacji obserwacyjnych w [[Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej|RWPG]] i obliczania na tej podstawie efemeryd satelitów Ziemi. Jako astronom-informatyk prezentował wyniki podczas obrad [[Komitet do spraw Badań Przestrzeni Kosmicznej|COSPAR]] w Warszawie, gdzie poznał A. van Wijngaardena, jednego z autorów [[Algol_(język_programowania)|Algolu-60]] i głównego autora [[:en:ALGOL 68|Algolu-68]]. Ten kontakt zaowocował powołaniem Turskiego w 1965 r. na członka Grupy Roboczej 2.1 [[:en:Federation for Information Processing|Międzynarodowej Federacji Przetwarzania Informacji]] (IFIP), a w 1966 r. – na sekretarza naukowego tej grupy. Rok 1965 spędził na zaproszenie prof. S. Gilla w [[Imperial College London|Imperial College of Science and Technology]] w Londynie, gdzie wykładał metody translacji języków programowania.
| + | |
| − | | + | |
| − | Po powrocie z Londynu nadal w ramach CO PAN we współpracy z [[Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Mera-Elwro|Elwro]] brał udział jako projektant (realizacja była dziełem zespołowym, głównie J. Olszewskiego, J. Marońskiego i B. Muchlado-Marońskiej) w tworzeniu [[system operacyjny SODA|systemu operacyjnego SODA]] (System Operacyjny Dwu-Aktywny) dla ostatniego całkowicie polskiego komputera [[mainframe]] [[Odra 1204]]. Ukończony jesienią 1967 roku system umożliwiał jednoczesne konwersacyjne uruchamianie programów i wykonywanie wsadu „gotowych” programów w tle. W amerykańskiej recenzji SODA został uznany za jeden z dwu najciekawszych europejskich systemów operacyjnych, mogących stanowić wzór dla amerykańskich konstruktorów. Systemu ostatecznie nie wdrożono ze względu na zarzucenie przez Elwro produkcji tych maszyn na rzecz maszyn [[Odra 1300|Odra serii 1300]] (zgodnych z maszynami [[Series 1900|ICL serii 1900]])<ref>W. M. Turski, ''Strach pomyśleć'', Teleinfo, nr 16/2006.</ref>. Na zaproszenie prof. Silvio Navarro rok 1968 spędził w USA biorąc udział w realizacji programu dydaktycznego ACM Curriculum-68<ref>{{Cytuj pismo | autor= William F. Atchison, Samuel D. Conte, John W. Hamblen, Thomas E. Hull, Thomas A. Keenan, William B. Kehl, Edward J. Mccluskey, Silvio O. Navarro, Werner C. Rheinboldt, Earl J. Schweppe, William Viavant, David M. Young | tytuł = Curriculum 68: Recommendations for academic programs in computer science: a report of the ACM curriculum committee on computer science| rok=1968| czasopismo= Communications of the Association for Computing Machinery | doi= | wydanie=| wolumin= 11 | miesiąc= 3 | pmid= | strony=151-197}}</ref>.
| + | |
| − | | + | |
| − | Od roku 1972 pracował w [[Instytut Maszyn Matematycznych|Instytucie Maszyn Matematycznych MERA]] gdzie między innymi zajmował się posadowieniem systemu OS/360 na maszynach [[Jednolity System Elektronicznych Maszyn Cyfrowych|Jednolitego Systemu]]<ref>[http://www.kongres.org.pl/3kip_prezentacje/3kip_w_turski.ppt Wystąpienie na 3 Kongresie Informatyki Polskiej]</ref> Riad 32. W roku 1977 rozpoczął pracę na Uniwersytecie Warszawskim gdzie był współtwórcą i wieloletnim dyrektorem [[Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego|Instytutu Informatyki]], był dziekanem wydziału w latach 1996-1999. Brał udział w drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX wieku w pracach nad językami programowania Algol-60 i Algol-68<ref>[http://www.tomandmaria.com/tom/Writing/DijkstrasCrisis_LeidenDRAFT.pdf Dijkstra’s Crisis: The End of Algol and Beginning of Software Engineering, 1968-72]</ref>. W konsekwencji gorących dyskusji<ref>[http://www.cs.ncl.ac.uk/publications/articles/papers/702.pdf Raport mniejszości w sprawie Algolu 68]</ref><ref>[http://archive.computerhistory.org/resources/text/algol/algol_bulletin/A29/P24.HTM W. M. Turski: Some remarks on a chapter from a document]</ref> w łonie Grupy Roboczej 2.1 IFIP zajął się następnie problemami metodyki i inżynierii oprogramowania. W efekcie był aktywny w grupie 2.3 zajmującej się metodyką oprogramowania<ref>[http://research.microsoft.com/en-us/um/people/leino/IFIP-WG2.3/members.html IFIP Working Group 2.3 Programming Methodology]</ref>.
| + | |
| − | | + | |
| − | Członek-założyciel [[Polskie Towarzystwo Informatyczne|Polskiego Towarzystwa Informatycznego]], a następnie – w latach 1981-1987 – jego pierwszy prezes. Po zakończeniu kadencji otrzymał, jako pierwszy, tytuł członka honorowego PTI. Był również członkiem [[Polskie Towarzystwo Matematyczne|Polskiego Towarzystwa Matematycznego]]<ref>[http://www.ptm.org.pl/zawartosc/zmar%C5%82-profesor-w%C5%82adys%C5%82aw-marek-turski-1938-2013 Nekrolog na stronie PTM]</ref> oraz [[Polskie Towarzystwo Astronomiczne|Polskiego Towarzystwa Astronomicznego]]<ref>[http://www.pta.edu.pl/node/4 Wykaz członków na stronie PTA]]</ref>. Należał do [[:en:Royal Academy of Engineering|Królewskiej Akademii Inżynierii]] oraz [[:en:British Computer Society|Brytyjskiego Towarzystwa Informatycznego]], które przyznało mu tytuł ''Distinguished Fellow''<ref>[http://www.bcs.org/content/conWebDoc/1650 Roll of Distinguished Fellows].</ref> – w ciągu ponad czterdziestu lat tylko dwudziestu siedmiu uczonych i wybitnych przemysłowców otrzymało ten tytuł, wśród nich: [[Edsger Dijkstra]]<ref>[http://www.cs.utexas.edu/users/EWD/transcriptions/EWD08xx/EWD805.html Trip report E.W. Dijkstra, Amsterdam 26-29 Oct. 1981]</ref>, [[Grace Hopper]], [[Maurice Wilkes]], [[Andriej Jerszow]]<ref>[http://ershov.iis.nsk.su/ershov/english/biog.html Wspomnienie prof. Turskiego o akademiku Jerszowie]</ref>, [[Tom Kilburn]], [[Charles Bachman]], [[C.A.R. Hoare|Anthony Hoare]], [[Gene Amdahl]], [[Donald Knuth]], [[Robin Milner]], [[Bill Gates|William Gates]], [[Tim Berners-Lee]], [[David Deutsch]], [[Vinton Gray Cerf|Vint Cerf]].
| + | |
| − | | + | |
| − | Autor wielu książek i artykułów naukowych i popularyzatorskich, [[felieton]]ista popularnych czasopism informatycznych ''[[PCkurier]]'' i ''[[Teleinfo]]'' oraz miesięcznika ''[[Wiedza i Życie]]''. Wykładowca (''visiting professor'') w ośrodkach naukowych USA, Kanady, RFN, Wielkiej Brytanii, NRD. Naukowy przewodniczący Światowego Kongresu Informatyki w Toronto w roku 1977<ref>[http://www.worldcat.org/title/information-processing-1977-proceedings-of-ifip-congress-77-toronto-august-8-12-1977/oclc/728767386&referer=brief_results proceedings of IFIP Congress 77, Toronto, August 8-12, 1977]]</ref>. Członek zespołów redakcyjnych międzynarodowych czasopism naukowych z zakresu informatyki: ''Acta Informatica'', ''Information Processing Letters'', ''Annals of Computer History'' i innych. Gość specjalny (''keynote speaker'') wielu konferencji na całym świecie.
| + | |
| − | | + | |
| − | W filmie [[Krzysztof Zanussi|Krzysztofa Zanussiego]] ''[[Iluminacja (film)|Iluminacja]]'' (1972) w krótkim epizodzie<ref>Od około 1 godz. 20 minut 12 sekund od początku filmu.</ref> zagrał samego siebie.
| + | |
| − | | + | |
| − | ==Nagrody i odznaczenia==
| + | |
| − | Otrzymał wielokrotnie Nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Nagrodę Sekretarza Naukowego PAN, Medal Komisji Edukacji Narodowej<ref>[http://www.cs.put.poznan.pl/biuletynpti/home.php?a_f=1&bid=2003/06 Biuletyn PTI, nr. 205, czerwiec 2003]</ref>, Nagrodę IFIP „Silver Core” w 1974, Nagrodę PIIT w 2003 roku<ref>[http://www.piit.org.pl/piit2/index.jsp?place=Lead07&news_cat_id=73&news_id=1954&layout=2&page=text Laureaci Nagrody PIIT w 2003 roku]</ref>.
| + | |
| − | | + | |
| − | Był odznaczony Krzyżem Oficerskim i Komandorskim (2005)[[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]].
| + | |
| − | | + | |
| − | == Niektóre pozycje książkowe ==
| + | |
| − | * ''Podstawy użytkowania maszyn cyfrowych w ośrodkach naukowo-technicznych'', [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], Warszawa, 1968
| + | |
| − | * ''Struktury danych'', [[Wydawnictwa Naukowo-Techniczne|WNT]], Warszawa, 1974
| + | |
| − | * ''Propedeutyka informatyki'', pierwsze wydanie [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], Warszawa, 1975
| + | |
| − | * ''Metodologia programowania'', oryginał w języku angielskim, pierwsze polskie tłumaczenie [[Wydawnictwa Naukowo-Techniczne|WNT]], Warszawa, 1978
| + | |
| − | * {{Cytuj książkę | nazwisko = Turski | imię = Władysław Marek | tytuł = Nie samą informatyką | data = 1980 | wydawca = Państ. Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | isbn = 830600471X | strony =}}
| + | |
| − | * {{Cytuj książkę | nazwisko = Turski | imię = Władysław Marek | tytuł = Propedeutyka informatyki | data = 1981 | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | isbn = 83-01-00741-9 | strony =}}
| + | |
| − | * {{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Matematyka współczesna. Dwanaście esejów. Praca zbiorowa | data = 1983 | wydawca = Wydawnictwa Naukowo-Techniczne | miejsce = Warszawa | isbn = 83-204-0456-8 | strony =}} ''(jako tłumacz)''
| + | |
| − | * {{Cytuj książkę | nazwisko = Turski | imię = Władysław Marek | tytuł = Informatics. A propaedeutic view | data = 1985 | wydawca = PWN; North-Holland: Amsterdam | miejsce = Warszawa | isbn = 8301051264 | strony =}}
| + | |
| − | * {{Cytuj książkę | nazwisko = Turski | imię = Władysław Marek | tytuł = Na marginesie ([http://pdf.helion.pl/e_0703/e_0703.pdf fragment])| data = 2013 | wydawca = Warszawa: Wydawnictwo edu-Libri | miejsce = Kraków | isbn = 978-83-63804-17-6 | strony =}}
| + | |
| − | | + | |
| − | {{Przypisy|2}}
| + | |
| − | | + | |
| − | == Bibliografia ==
| + | |
| − | * {{Ludzie nauki|56570}}
| + | |
| − | * ''Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny'', edycja 3 (redaktorzy Lubomir Mackiewicz, Anna Żołna), Warszawa 1993, s. 757
| + | |
| − | * {{Cytuj pismo | autor= Kazimierz Trzęsicki| tytuł = Polish Logicians’ Contribution to the World’s Informatics | rok=2007| czasopismo= Studies in Logic, Grammar and Rhetoric | doi= | wydanie=| wolumin= 11 | miesiąc= | pmid= | strony=}}
| + | |
| − | * [http://dl.acm.org/author_page.cfm?id=81100302609&query=%28Author%3A81100302609%29%20&querydisp=%28Author%3A81100302609%29%20&role=Author&perpage=10&start=1&srt=meta_published_date%20dsc&short=0&source_disp=&since_month=&since_year=&before_month=&before_year=&coll=DL&dl=GUIDE&termshow=matchboolean&range_query=&CFID=348486377&CFTOKEN=17568968 Artykuły prof. Turskiego w [[Association for Computing Machinery|ACM]] Digital Library]
| + | |
| − | * [http://www.mimuw.edu.pl/badania/publikacje/?para=o&parb=492 Wykaz publikacji na stronie MIMUW]
| + | |
| − | * [http://www.mimuw.edu.pl/etaps03/Workshops/It%20was%20fun.ppt Slajdy do wykładu prof. Turskiego podczas poświęconej mu z okazji 65. urodzin sesji European Joint Conferences on Theory and Practice of Software (ETAPS)]
| + | |
| − | * [http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,14304304,Wladyslaw_Turski_nie_zyje__Ojciec_polskiej_informatyki.html#BoxSlotII3img Władysław Turski nie żyje. [[Gazeta Wyborcza]], aktualizacja: 19.07.2013 16:43]
| + | |
| − | * [http://www.pti.org.pl/index.php/corporate/Aktualnosci/Rada-Naukowa-PTI-Wspomnienie-o-Profesorze-Turskim Rada Naukowa PTI: Wspomnienie o Profesorze Turskim]
| + | |
| − | * [http://www.pti.org.pl/index.php/corporate/Aktualnosci/Pozegnanie-Profesora-Wladyslawa-Turskiego Pożegnanie Profesora Władysława Turskiego na stronie PTI]
| + | |
| − | * [http://www.polskieradio.pl/7/267/Artykul/900208,Cybernetyka-to-alchemia-XX-wieku Cybernetyka to alchemia XX wieku, Audycja wspomnieniowa, Polskie Radio, Program pierwszy, 29.07.2013]
| + | |
| | | | |
| | [[Kategoria:Personalia]] | | [[Kategoria:Personalia]] |
